Bishnu Pokharel

Tweet पश्चिमा दर्शनशास्त्रीमा प्लेटोको नाम सर्वविदितै छ । उनै प्लेटोले मानव समाज कसरी भ्रममा बाचेको हुन्छ भन्ने बुझाउन दृष्टान्त बनाएको ‘एलेगोरी अफ दी केभ’ विश्व चर्चित छ । ज्ञान दर्शनका विद्यार्थीका लागि त यो एउटा ‘मास्टर्ड पिस’ नै हो । ‘एलेगोरी अफ दी केभ’मा प्लेटोले काल्पनिक गुफा सिर्जना गरेका छन् । गुफामा हात बाधेर लहरै राखिएका कैदी छन् । तीनको पछाडीपट्टिबाट प्रकाश दिइन्छ । त्यहि प्रकाशलाई छेक्दै घोडाका आकृती कुदाइन्छ । जब कैदीहरु आफू अगाडी घोडाको छाँया देख्छन्– तिनलाई लाग्छ असली घोडाहरु यिनै हुन् ।  कुनै दिन एक कैदीलाई गुफाबाट बाहिर निकालिन्छ । उसले सूर्यको प्रकाश सामना गर्न सक्दैन । जसरी हामी मध्य दिउसो घरबाट फुत्त निस्कदा घामको प्रकाशमा अध्यारो मात्र देख्छौ । त्यो कैदीको अवस्था त्यस्तै हुन्छ । उसलाई असली घोडा देखाइन्छ । सुरुमा उसले गुफा भित्रकै घोडा असली ठान्छ । बाहिरी घोडालाई नक्कली भन्छ । तर, विस्तारै उसले वास्तविकता बुझ्छ अनि आफ्नो भ्रमबाट मुक्त हुन्छ ।  प्लेटो त्यही भ्रमबाट मुक्त भई ज्ञान आर्जन गरेको कैदीलाई भित्र लगेर अरुसँग मिलाउने कल्पना गर्छन् । जब उ भित्र जान्छ,