कतारस्थित विश्व चर्चित खुद्रा बिक्रेता (रिटेलर) क्यारिफोरमा १६ वर्ष काम गरेर फर्केपछि खोटाङ बुइपाका निर्वाचन राईले सुरक्षित लगानी क्षेत्रको खोजी गरे । बजारको सामान्य सर्भेपछि उनले डेढ दशकको अनुभवलाई उपयोग गर्ने गरी लगानीको योजना बनाए ।
राईको योजनालाई वैदेशिक रोजगारीबाटै फर्किएका र साना व्यवसायमा आबद्ध अन्य ६ जनाले पनि साथ दिए । राईसहित सात जना मिलेर यही वैशाख १ गतेदेखि सुविधानगरमा महानगर सुपरमार्ट खोले । खुलेको महिना नपुग्दै ग्राहकको मन तानिन थालेको छ । खुलेकै दिनदेखि पर्याप्त ग्राहक आउन थालेपछि राईको समूह उत्साहित छ ।
कतारबाट फर्केपछि राजधानीका विभिन्न क्षेत्र घुम्दा राईले नेपालीको किनमेल संस्कृतिमा पहिलेभन्दा भिन्नता पाए । यही भिन्नताले उनलाई ‘सुपर मार्केट’ भन्दा कम र ‘मिनिमार्ट’ भन्दा बढी सुविधायुक्त ‘हाई ब्रिड’ ‘स्टाइल’ को मार्ट खोल्ने ‘आइडिया’ दियो । ‘मेरो अनुभव पनि रिटेल बिजनेसमै हो । यहाँ उपभोक्ताको रोजाइ पनि आधुनिक रिटेलमा पाइयो,’ उनले भने, ‘त्यसलाई किन ‘क्यास’ नगर्ने ? भनेर मार्ट खोलेका हौं ।’
पुख्र्यौली पेसा गलैंचा उद्योगमा आबद्ध बानेश्वरका छिरिङले घाटा खाएपछि व्यवसाय छाड्नुपर्यो । त्यसपछि उनको आम्दानी स्रोत मात्र गुमेन, बेरोजगारीको हुटहुटीले सतायो । लगानीको उपयुक्त क्षेत्र नदेखिरहेका छिरिङलाई ग्राहकको नयाँ बानीले तान्यो ।
‘मान्छेसँग समय नै छैन । बार्गेनिङ सपलाई बिस्तारै ग्राहकले बेवास्ता गर्न थालेको देखें,’ उनले भने, ‘त्यसले अचानक मलाई पनि मार्ट खोल्ने विचार आयो ।’ छिरिङलाई मार्ट खोल्नका लागि कुनै उपयुक्त स्थानको खोजी गर्नै परेन । नयाँ बानेश्वर चोकमा रहेको आफ्नै घरको भुँइतलामा दुई वर्षअघि उनले तारा मार्ट खोले । मार्टको कमाइले उनको गुजारा मात्र चलेको छैन, गलैंचाको घाटा पूर्ति गर्ने आधारसमेत बनेको छ ।
वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएका राई र पुरानो व्यवसायमा घाटा बेहोरेका छिरिङ मात्र होइन, किनमेल संस्कृति परिवर्तन भएपछि ठूला व्यावसायिक घरानाले समेत यस्ता मार्ट खोलिरहेका छन् । वायुसेवा र होटल व्यवसायमा लगानी गरिरहेको यती एयरलाइन्स समूहले मलेसियाको रिटेल बजार ‘केके मार्ट’ को ‘फ्रान्चाइज’ मार्ट खोलेको चार वर्ष भइसक्यो ।
समूहले चार वर्षमा उपत्यकाभित्र पाँच वटा शाखा विस्तार गरिसकेको छ । बौद्धमा पहिलो शाखा खोलेको समूहले हाल बानेश्वर, भैंसेपाटी, लगनखेल र मंगलबजारमा शाखा खालिसेको छ । चार वर्षअघि नै चौधरी समूह पनि मार्ट व्यवसायमा प्रवेश गरिसकेको छ । समूहले हाल कलंकी, त्रिपुरेश्वर र डिल्ली बजारमा ‘सीजी मार्ट’ चलाइरहेको छ ।
दैनिक उपभोग्य वस्तु एकै स्थानमा पाइने र किराना पसलकै जस्तो मूल्य हुने भएकाले ग्राहकको आकर्षण यस्ता मार्टमा बढ्दै गएको छ । ग्राहकको आकर्षण बढेकाले वैकल्पिक व्यवसाय गर्न चाहनेदेखि ठूला व्यापारिक समूहले समेत मार्टमा लगानी गर्न थालेका हुन् ।
मार्टमा मूल्य बढी हुन्छ भन्ने धारणा भए पनि ग्राहकले किराना पसलकै मूल्यमा सामान पाउने मार्ट सञ्चालकहरूको दाबी छ । उपभोक्त पनि उस्तै मूल्यमा दैनिक आवश्यकताका वस्तु एउटै छानामुनि पाइने गरेकाले मार्टले सजिलो बनाएको बताउँछन् ।
‘सबै सामान एकै ठाउँमा पाइन्छ,’ केके मार्टमा किनमेल गर्दै गरेकी बुद्धनगरकी मीरा तामाङले भनिन्, ‘अन्त जाँदा दसतिर दौडनुपर्छ । मलाई मार्ट नै सजिलो लाग्छ ।’
पछिल्ला वर्षहरूमा नेपालीको किनमेल संस्कृतिमा पनि निकै परिवर्तन आएको महानगरका राई बताउँछन् । ‘पहिले ९५ प्रतिशतले बार्गेनिङ गर्ने पसल मन पराउँथें,’ उनले भने, ‘अहिले त्यो संख्या ७५ प्रतिशतमा झरेको छ । हामीले त्यसलाई पनि कम गर्ने गरी काम गर्नुपर्ने छ ।’ सुरुमा खुलेका सुपर मार्केट र डिपार्टमेन्ट स्टोरको एकाधिकार हुँदा सामान महँगो हुने गरे पनि अहिले प्रतिस्पर्धाले मार्टहरू सस्तो बनेको उनको तर्क छ ।
सुपर मार्केटभन्दा साना तर दैखिक उपभोगका सबैखाले सामग्री पाइने यस्ता मार्टमा ग्राहकको आकर्षण बढ्दो देखिन्छ । यस्ता मार्टमा खाद्यान्न, पेय, कस्मेटिक्स, मदिरा, दुग्ध उत्पादनलगायत सामान पाइन्छन् । केही मार्टले भने तरकारी तथा फलफूलसमेत राखेका छन् ।
व्यवसायीहरू मार्टमा किन्दा मिति गुज्रेका सामान पाइने सम्भावना कम हुने दाबी गर्छन् । यसैगरी कम्प्युटराइज बिलिङ हुँदा उपभोक्ता ठगी पनि कम हुने गरेको उनीहरू बताउँछन् ।
शाखा र सुविधा थप्दै
राजधानीका टोलैपिच्छे यस्ता मार्ट खुल्न थालेपछि बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्न मार्टहरूले विभिन्न क्षेत्रमा शाखा विस्तार गर्नुका साथै नयाँनयाँ सुविधा थप्न थालेका छन् ।
राजधानीमा १७ वटा शाखा विस्तार गरिसकेको बिग मार्टले अहिले मोबाइल एपमार्फत कारोबार थालेको छ । एन्ड्रोइड एवं एप्पलको एप स्टोरमा उपलब्ध बिग मार्टको एप्समार्फत उपभोक्ताले सिधै सामान अर्डर गर्न, किन्न र होम डेलिभरी लिन सक्ने छन् । यसैगरी आफ्नो कारोबारबारे समीक्षा गर्ने र अनलाइनमार्फत नै सामानबारे जानकारी लिने सेवासमेत यसमा छ ।
तीव्र रूपमा आफ्ना शाखा विस्तार गरिरहेको ‘ननस्टप ३६५’ मार्टले वर्षका सबै दिन सेवा दिने भएको छ । अरू मार्टभन्दा प्रतिस्पर्धामा अगाडि आउन यसले अनलाइनमार्फत नै अर्डर लिएर होम डेलिभरी दिने छ । ‘हामी वर्षका ३ सय ६५ दिन नै सेवा दिन्छौं,’ प्रमुख कार्यकारी अधिकृत दीप्ति राणा शाहले भनिन्, ‘यस्तो सेवा अरूले दिएका छैनन् ।’
रामेको कन्भिनियन्स स्टोर नामक कम्पनीले सञ्चालन गरेको यो मार्टका उपत्यकाभित्र ५ वटा शाखा खुलिसकेका छन् । बालाजु, बाफल, गल्फुटार, ठमेल, छाउनी, बुद्धनगर, शंखमूलमा शाखा खोलिसकेको कम्पनीले बानेश्वरको संगमचोकमा केही दिनभित्रै अर्को शाखा सञ्चालन गर्दै छ ।
पछिल्ला वर्षमा नेपालीहरू विदेश जाने र फर्कने क्रम बढी हुँदा किनमेल संस्कृतिमा परिवर्तन भएको छ । विकसित मुलुकका सुपर मार्केट घुमेर फर्केका उपभोक्ता बढी मार्टतर्फ आकर्षित हुने गरेका छन् ।
यसैगरी विकसित मुलुककै कारोबार देखेर फर्केका वा यस्तै स्टोरमा काम गरेर फर्केकाले मार्ट खोल्ने प्रचलन बढेको छ । ‘विदेशको सीपलाई प्रयोग गर्न पनि मार्टमा लगानी गर्नेहरू बढेका हुन सक्छन्,’ महानगरका राईले भने, ‘अहिले ग्राहक पनि एक–दुई मुलुक घुमिसकेका हुन्छन् । उनीहरूलाई पनि मार्टमा किनमेल गर्न सजिलो लाग्नु स्वाभाविक हो ।’
Comments
Post a Comment